BASİAD Balıkesir’in Menfaatleri İçin Çalışan Bir Ortak Fayda Kuruluşudur.

Yabancı Uyruklu Gerçek Kişilerin Çalışma İzinleri

Çarşamba, 25 Eylül 2019

Bilindiği gibi, yabancıların Türkiye’de çalışma izinleri 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilmektedir.  Söz konusu yasa hükmüne göre, yabancıların gerçek kişi olarak çalışmaları konusunda izin alınması zorunluluğu bulunmaktadır.[1]

Diğer taraftan, 4817 sayılı yasa ile ilgili olarak bir uygulama yönetmeliği yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu yönetmelik hükümlerine göre[2], Türkiye’de çalışmalarına izin verilecek yabancılarla ilgili ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.

4817 sayılı yasanın 22. maddesi hükmüne göre, yabancıların çalışma izinleri konusunda durumlarına göre çeşitli prosedürler uygulanmaktadır. Yönetmeliğin 3. maddesinde ise, çalışma izinleri ve ikamet konularına açıklık getirilmiş olup, çalışma izni alan yabancılarla ilgili sosyal güvenlik durumları da açıklanmaktadır.  Burada, “kilit personel”  diye bir kavram tarifi yapılarak, Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin,  bazı koşullar çerçevesinde en az bir personeli kilit personel olarak değerlendirilmiştir.[3] Türkiye’de çalışma izinleri ile ilgili yabancıların müracaat mercii Çalışma Bakanlığı olarak anılan yönetmelikte gösterilmiştir.  Başvurular ve izinler veya uzatmaları hakkında müracaatların yurtdışında Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine, yurtiçin/de ise doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılması gerekmektedir.

İzin ve izin uzatma başvurularının değerlendirilmesi konusunda müracaatların eksik evrak ile yapılmaması gerekmektedir. Eksik evrak bulunması durumunda bu durum müracaat sahibine bildirilir. Ve eksiklerin tamamlanması için 90 günlük bir süre verilmektedir.

Yurtiçinden, sadece en az 6 ay süreli ikamet teskeresi almış ve bu süresi sona ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri, başvurularını doğrudan Çalışma Bakanlığına yapabileceklerdir.

Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az 6 ay süreli ikamet izni almış olup da bu izin süresi içerisinde çalışma izni verilmiş yabancılardan, Türkiye’nin dış temsilcilikleri kanalı ile çalışma vizesi alması koşulu aranmaz. Ancak, insan ticaretine konu olan veya olabilecek alanlarda çalışacak yabancılar için 6 ay süreyle ikamet etmiş olması konusu dikkate alınmayarak,  her defasında dış temsilciliklerden çalışma vizesi almaları koşulu aranır.

Turistik vize ya da çalışma amacı dışındaki vizelerle veya iki ülke arasındaki vize muafiyeti programı ve diğer vize kolaylıklarından yararlanarak Türkiye’ye gelmiş olan ve ikamet tezkeresi olmayan yabancıların, çalışma izni için yurtiçinden başvuruları alınamaz.

Çalışma Bakanlığı kendisine izin için başvuran yabancılarla ilgili konu hakkında başka ilgili mercilerden de görüş alabilir.  Bu konuda yönetmelik md. 10 hükümlerine göre, ilgili merciiler bu konudaki görüşlerini Çalışma Bakanlığına 30 gün içerisinde iletmek durumundadırlar.

Türkiye’nin şuana kadar taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerle sağlanan haklar mahfuz kalmak koşulu ile ve mütekabiliyet prensipleri çerçevesinde çalışma izinleri, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik aldanmalar karşısında izinlerin sınırlandırılması,  reddi veya iptali veya iadesi gibi durumlarda belirli bir süre için, tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, iş kolu veya mülki ve coğrafi alan itibariyle sınırlama getirebilir.[4]

Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye’de en az 8 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam 6 yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve ilgili mercilerin uygun görmesi durumunda;  belirli bir işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın süresiz çalışma izni verilebilir.

Bir Türk vatandaşıyla evli olan ve evlilik birliği içinde Türkiye’de ikamet eden veya bir Türk vatandaşı ile en az 3 yıl evli kaldıktan sonra evliliği sona ermekle birlikte Türkiye’de ikamet etmeye devam eden yabancılara izin verilebilecek. Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların çocuklarına, yetkili merci tarafından mülteci, sığınmacı ve muhacir statüsü verilen yabancılara, istihdam edilecek kilit personel niteliğindeki yabancılara çalışma izni verilebilecektir.

Diğer taraftan, bir yabancı uyruklu kişinin bireysel olarak Türkiye’ye gelip, çalışma izni almak yerine bir TC tabiatındaki kişi ile veya iki yabancı gerçek kişinin Türkiye’de bir anonim veya limited şirket kurması durumunda Çalışma Bakanlığından izin almak gibi bir problemi bulunmamaktadır.[5] Özellikle, 5/6/2003 tarihli ve 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamında  şirket kurmak  isteyenler  açısından, 4817 sayılı yasaya göre  herhangi bir izin zorunluluğu bulunmamaktadır.

--------------------------------------

[1] 4817 sayılı kanun md.1

[2] Söz konusu yönetmelik   29/8/2003 gün ve 25214 sayılı RG’de yayınlanmış olup, daha sonra bu yönetmelikte yapılan değişiklik ise  24/4/2004 gün ve 25442 sayılı RG’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

[3] Bkz. ŞAKAR Müjdat, “İş Kanunu Yorumu”, 4. Baskı, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2009, s.896

[4] Yönetmelik md. 27

[5] FENDOĞLU H.Tahsin, “Yabancı Sermaye ve Yabancıya Mülk Satışı”, Seçkin Yayınları, Ankara 2008, s.25-28

Kaynak: Av. Nazlı Gaye Alpaslan - https://www.hurses.com.tr